Kinderen met TOS hebben moeite met taal leren in het algemeen, maar in het bijzonder met de grammaticale regels (zinsbouw en woordvorming). Zij maken vaak meer fouten en kortere zinnen dan leeftijdgenoten. In het project ZINspelen ontwikkelden we een grammaticale interventie voor de behandelgroepen voor peuters met (een vermoeden van) TOS. Het doel was de grammaticale ontwikkeling maximaal te stimuleren.
In het project maakten we samen met behandelaars een reeks behandelingen die in de behandelgroep kunnen worden ingezet om de zinsbouw en vervoegingen spelenderwijs te stimuleren. De lessen zijn geïnspireerd op de protocollen voor grammaticale therapie bij kleuters, die zijn ontwikkeld door Gerda Bruinsma van de Hogeschool Utrecht. Daarnaast maakten we een e-learning waarin kennis werd geboden over de grammaticale ontwikkeling en hoe je die kan stimuleren. De behandelaars werden hiermee getraind om de interventie toe te passen. Tenslotte maakten we een grammaticale taak om de ontwikkeling van kinderen op de structuren in de interventie te kunnen meten.
In het doelmatigheidsonderzoek is de interventie 8 weken ingezet bij 27 peuters met TOS op 10 behandelgroepen van de NSDSK en Auris. We hebben de grammaticale vaardigheden van kinderen drie keer gemeten: bij de start van het onderzoek (T0), na 8 weken ‘zorg zoals gewoonlijk’ (T1) en na 8 weken interventie (T2). We hebben bekeken of kinderen de grammaticale structuren die in de interventie geoefend zijn meer zijn gaan gebruiken na de interventieperiode dan na de periode ‘zorg zoals gewoonlijk’. Hoewel kinderen groeiden in hun grammaticale vaardigheden en het gebruik van doelstructuren, konden we in het onderzoek niet aantonen dat dat een effect was van de interventie. Het bruikbaarheidsonderzoek liet zien dat behandelaars wel enthousiast waren. Zij hadden het gevoel dat de interventie hen meer kennis en handvatten gaf voor de grammaticale ontwikkeling. Ze vonden het tevens een goede toevoeging voor het bestaande behandelaanbod.
De ontwikkelde e-learning en de lesjes worden beschikbaar gesteld voor de ZG-sector. Naar een juiste vorm wordt momenteel gezocht.
De resultaten van het onderzoek worden gepresenteerd op het congres Partners in Verstaan (april 2023) en het congres ICPLA (juli 2023 in Salzburg). Daarnaast vat de projectgroep de resultaten samen in een internationaal wetenschappelijk artikel (in voorbereiding).
februari 2021 – januari 2023
Iris Duinmeijer (NSDSK) - iduinmeijer@nsdsk.nl
Anouk Scheffer (Auris)
Dit project is uitgevoerd door de NSDSK & Auris. In de klankbordgroep van het project zaten Gerda Bruinsma (Hogeschool Utrecht), Annette Scheper (Kentalis), Margo Zwitserlood (Pento), Maaike Diender (NSDSK) & Esther Ottow (Auris).
Luisa de Heer (NSDSK)
Inge van Dijke (Auris)
Lisanne Geurts (Auris)
Opbrengsten
Poster Dag van de Grammatica - voorlopige resultaten
Presentatie Partners in Verstaan 2023